Kanuni i leke Dukagjinit

Prej veriut e deri në jug të Shqipërisë u praktikua kanuni duke njohur disa ndryshime edhe pse kishin të njëjtën bazë ato ishin evidente.
Lidhur me këtë paraqesim një pjesë të tekstit nga vepra:
"Iljaz Gogaj,Mirash Ivanaj personalitet i shquar i universit shqiptar,Tiranë,2004.,ku në faqën 80 shkruan:
"Teza e laurës së Martinit ishte zgjedhur nga e drejta doksore shqiptare,pra nga Kanuni i Maleve.
Si banorë i atyre anëve ku,kishte lindur kanuni dhe ku ai kishte gjetur zbatim,falë edhe kulturës solide që kishte fituar si student i dalluar,në drejtësi,shtjellimin e lëndës së kësaj teme,Martini e ks bërë me nivel që ruan vlera të mirëfillta shkencore.Në disa dokumente të fondit dokumentar të trashigimisë së tij,ai e korigjon me guxim shkencor Shtjefën Gjeçovin për pasaktësi të vrejtura te"Kanuni i Lekë Dukagjinit",të botuar prej tij me 1914 në revistën"Hylli i Dritës".Duke lënë menjanë intrasigjencën e stilit të rreptë kritik të Ivanajt,puna e tij për kanunin,për vlerën shkencore e historike meriton vëmendjen e specialitëve".
Në lidhje me tekstin në fjalë duhet të mendojmë dhe të ndalemi e ta citojmë nga Kanuni i Lekës nga faqja 25"Njatë herë kur ti teket djalit asht i lirë me e lshue vajzën e xanun..."dmth. të fejuarën,por duhet ta dimë se këtu në Malësinë e Madhe ndër shekuj reagimi ishte i ashpër dhe për raste të tilla shpreheshin"-Kushë asht ai çi ma lshon vajzën,motrën,hallën kur ti teket atij..."etj.Ishin të caktuara dy punë apo dy të këqija të bame nga ana e fejuemes për të cilat ndahej automatikisht,përndryshe ndodhte tjetra.Ata të cilët e lexojnë këtë do të ishte mirë të sqarojnë se si u praktukua dhe trajtua problemi në fjalë.
Martin Ivanaj vëllai i Mirash Ivanaj,të cilët përveç të tjerash shkruan edhe 24 poezi të emruara me titull kuptim plotë"Epopeja e Njeriut".Ja disa vargje nga poezia"Kalimtare":




dhe ne vazhdojmë me ngutje e hov
të bindur se bota me ne fillon,
koha e vdekur maje shpirtit vajton
dhe varri i lagësht e quan veten hyjnor,
pa e ditur se fillimi i fundit troket në derë
dhe amshimi n gajasje shpërthyesa na përqesh...

Jeta e një 17-vjeçari në lakun Kanunor
.
Nga Fatime Kulli


Ka 17-18 vjet që në Shqipëri,
jeta e njerëzve të pafajshëm është kthyer në një makth të
vërtetë, ata jetojnë çdo ditë, çdo orë të kërcënuar nën tundimin e fenomenit
vrastar të gjakmarrjes. Ky fenomen kanunor ne shqiptarëve na kthen në kohë të
mesjetës (para 600 viteve, kur tek ne s'ekzistonte shtet, s'ekzistonte ligj, u
formulua ligji i Kanunit të Lek Dukagjinit, i cili vazhdoi gjatë për të
disiplinuar "sedrën e burrave"). Dhe në atë kohë, Kanuni e kreu misionin e tij
mjaft mirë. Por sot vazhdon të aplikohet hija e Kanunit, edhe pse jemi në
shekullin e XXI, Kanuni i Lek Dukagjinit është degraduar, "fanatikët" e Kanunit
kanë shtjer me pushkë edhe mbi gratë dhe mbi fëmijët. Nuk dua të bëj një listë
me statistikë për vrasjet e turpshme të burrave që ngrenë tytën e pushkës dhe
qëllojnë mbi gratë dhe të miturit, por dua të them se shoqëria jonë vuan, vuan,
ne nuk kemi një shtet ligjor për të mbrojtur jetën e njerëzve të pafajshëm, që
s'kanë kryer asnjë krim, s'kanë bërë asnjë shkelje ligjore, por i vetmi "faj" i
këtyre njerëzve është se janë pjesëtarë të gjenezës të fisit të atyre që kanë
bërë një vrasje dhe sot vuajnë dënimin sipas ligjeve të shtetit në fuqi.


Pikërisht, për këtë fenomen vrastar kanunor, po pasqyroj një rast
konkret:

Një 17 vjeçar nga Bushati i Shkodrës, i quajtur Dritan Martin
Marku (i ditëlindjes 19.11.1991), nxënës në vitin e dytë të Shkollës së Mesme e
Bashkuar, nuk shkon në shkollë i lirë si të gjithë bashkëmoshatarët e tij.
Dritan Marku shkon i shoqëruar nën masa të rrepta sigurie, pasi djaloshin 17
vjeçar e ndjek nga pas hija e frikës së gjakmarrjes, nga hasmi i fisit të tij.
Një kushëriri i tij, Ndoc Marash Marku në vitin 1998 (para 10 jetësh) ka kryer
një vrasje, për të cilën po kryen dënimin me 20 dhe 25 vjet heqje
lirie.

Për këtë është angazhuar e gjithë trupa pedagogjike e shkollës së
mesme ku studion Dritani.



Ja vendimi i Gjykatës së Rrethit
Gjyqësor Shkodër që ka dhënë ndëshkimin ligjor për krimin e bërë nga kushëriri i
babait të Dritanit, Ndoc Marash Marku.

Vrasin per nder te motres dhe te dashurin
Dibër, tre vëllezërit Buci kanë vrarë motrën 17 vjeç dhe të dashurin e saj teksa ndodheshin në shtrat. Ngjarja e paramenduar kohë më parë.

Ekzekutojnë motrën dhe të dashurin sepse po bënin seks

DIBËR- Vëllezërit ekzekutojnë motrën e tyre adoleshente dhe të dashurin e saj pasi i gjetën duke bërë seks. Ngjarja tragjike ka ndodhur paraditen e djeshme në banesën e familjes Buci në fshatin Lurë të rrethit të Dibrës. Dy të rinjtë, Nazife Buci dhe Granit Gjosi, respektivisht 17 dhe 18 vjeç janë ekzekutuar teksa ndodheshin së bashku në shtrat nga vëllezërit e vajzës, Selman Buci, Urim Buci dhe Ylli Buci. Ata kishin kohë që kishin planifikuar vrasjen dhe po prisnin vetëm momentin që të kapnin të dashurin e motrës në shtëpinë e tyre.

Tre vëllezërit Buci kishin kohë që dyshonin për një lidhje të motrës së tyre 17- vjeçare Nazifes. Madje ata kishin dëgjuar se shpesh herë i dashuri i motrës së tyre, i cili banonte si ata në fshatin Lurë të Dibrës, shkonte në shtëpinë e tyre kur Nazifja ishte vetëm. Fillimisht ata kanë pyetur motrën për vërtetësinë e kësaj ngjarjeje dhe kur ajo ia ka mohuar janë përgatitur për të kapur të dashurin e saj në flagrancë. Selman, Urim dhe Ylli Buci kanë pritur për një muaj që të shikonin motrën me të dashurin e saj 18- vjeçar, Granit Gjosi. Por çifti i të rinjve e kishte mësuar këtë gjë dhe gjithmonë i fshihej vëllezërve. Madje që nga ajo kohë ata nuk ishin takuar fare. Por paraditen e djeshme vajza i ka dërguar fjalë të dashurit se ajo mund ta takonte atë ditë sepse do të ishte e vetme në shtëpi. Vëllezërit i kishin thënë Nazifes se do të shkonin në mal për të prerë dru për dimrin dhe se ajo duhet të rrinte e vetme në shtëpi. Gjatë kësaj kohe ata i kishin kërkuar të motrës që të gatuante në mënyrë që kur të ktheheshin, pas disa orësh, të gjenin gjithçka gati.Me të mësuar këtë lajm 18- vjeçari Granit Gjosi ka shkuar në shtëpinë e të dashurës së tij dhe është fshehur në pritje që të dalin prindërit dhe njerëzit e tjerë të familjes së saj. Rreth orës 11.00 djali 18- vjeçar ka parë që tre vëllezërit Selman, Urim dhe Ylli Buci të dalin nga shtëpia.Ai i ka ndjekur ata deri sa janë larguar përmes një shtegu të hapur në dëborë dhe më pas është kthyer në oborrin e shtëpisë të së dashurës. Në atë moment ajo ia ka bërë me shenjë se gjithçka ishte gati dhe se ai mund të shkonte brenda.

Djali ka hyrë me nxitim në shtëpi duke qenë tepër i sigurtë se nuk e kishte parë askush. Por largimi i vëllezërve të vajzës ishte i gjithi një kurth i sajuar prej tyre. Ata ishin fshehur disa metra larg shtëpisë duke pritur që i dashuri i motrës të hynte brenda. Menjëherë tre vëllezërit kanë marrë armët që i kishin fshehur jashtë shtëpisë dhe kanë rrethuar banesën. Ata nuk i kanë lënë asnjë shteg të dashurit të motrës dhe vetë asaj që të shpëtonte. Në orën 11 e 30 minuta ata kanë hyrë brenda në banesë duke gjetur të motrën dhe të dashurin e saj të shtrirë në shtrat në dhomën e gjumit. Dy të rinjtë nuk kanë pasur asnjë mundësi që të reagojnë apo të mbrohen pasi një breshëri e gjatë automatiku i ka lënë të vdekur në vend. Nga rindërtimi i ngjarjes që ka bërë policia është zbuluar se çifti është qëlluar fillimisht nga jashtë shtëpisë. Plumbat e parë janë qëlluar nga dritarja dhe më pas është qëlluar sërish nga një distancë e afërt. Dyshohet se ai që ka qëlluar është 32- vjeçari Urim Buci. Pasi kanë kryer krimin, tre vëllezërit nuk janë menduar aspak dhe kanë dalë tepër qetësisht nga shtëpia. Sipas banorëve të fshatit, ata kanë vazhduar rrugën të qetë në drejtim të Mirditës.

Krismat e armëve kanë alarmuar banorët e fshatit të cilët kanë dalë të shohin se çfarë kishte ndodhur. Pak minuta pasi kanë parë tre vëllerzërit që të largohen nga shtëpia ata kanë hyrë atje dhe janë tmerruar nga ajo që i ka dalë përpara syve. Menjëherë ata kanë njoftuar policinë lokale dhe kanë denoncuar ngjarjen e ndodhur. Por edhe pas këtij njoftimi policisë i janë dashur orë që të shkojë në vendin e ngjarjes dhe të shikojë se çfarë kishte ndodhur.

Graniti e Nazifja ishin njohur që të vegjël dhe tërë kohën rrinin bashkë por askush në fshat nuk kishte besuar se duheshin



DIBËR- Historia e dashurisë mes dy të rinjve kishte nisur që në moshë të mitur, kur ata ishin ende në shkollën 8- vjeçare por askush nuk kishte besuar seriozisht në të. Pas marrjes në pyetje të të dy familjeve dhe banorëve të fshatit, hetuesit kanë zbuluar edhe fillesën e kësaj lidhjeje që përfundoi dje në mënyrën më tragjike të mundshme. Sipas tyre, zakonet kanunore, të cilat vazhdojnë që të ekzistojnë ende në këto zona të thella malore, kanë bërë që lidhja ndërmjet dy të rinjve të përfundonte në këtë mënyrë makabre. Sipas tyre, familja e vajzës nuk mund ta pranonte në asnjë mënyrë që kjo histori të vazhdonte më gjatë.

Hetuesit e policisë së Dibrës kanë nisur hetimet për të zbuluar më shumë në lidhje me dy të rinjtë, jeta e të cilëve përfundoi tragjikisht dje. Burimet e policisë pohuan se banorët e fshatit e dinin që në fillim për këtë lidhje por askush nuk e ka besuar shumë. "Ata janë njohur në shkollën tetëvjeçare. Djali ishte një vit më i madh por ata rrinin tërë kohën bashkë. Duke banuar në një fshat, të gjithë i shikonim që rrinin bashkë. Edhe pas shkollës fillore i kemi vënë re se rrinin shumë me njëri- tjetrin por askush nuk mendonte se ata kishin krijuar një lidhje dashurie mes tyre. Këtu në fshat është e pamundur që të krijosh një lidhje dashurie. Më parë duhet të pyesësh familjet dhe të respektosh zakonet që ka edhe kanuni",- kanë thënë për policinë banorët e fshatit. Sipas tyre, për këtë shkak askush nuk i ka kushtuar shumë rëndësi kësaj lidhjeje por pak muaj më parë kanë nisur që të dalin edhe fjalët e para. Njerëzit kanë folur në fshat se këta të dy mund të ishin të lidhur me njëri- tjetrin dhe kjo i ka shkuar në vesh të dyja familjeve. Vëllezërit e vajzës e kishin pyetur Nazifen se si ishte e vërteta e lidhjes së saj me Granitin por ajo e kishte mohuar atë. Pas disa ditësh debate dhe pyetjesh vëllezërit ia kishin ndaluar të motrës që të fliste me Granit Gjosin, e jo më të rrinte me të. Kjo gjë e ka mërzitur tej mase vajzën, e cila ka kërkuar në të gjitha mënyrat për të takuar të dashurin e saj 18- vjeçar.

Ndërkohë djali i ka dhënë një tjetër përgjigje familjes së tij. Ai ka pranuar se kishte një lidhje me 17- vjeçaren Nazife Gjuzi dhe se donte të lidhte jetën me të. Madje ai i ka pohuar prindërve se lidhja kishte nisur prej kohësh dhe se vajza ishte dakord që të vazhdonte më tej. "Ata janë njohur që të vegjël dhe me kalimin e viteve kishin vendosur që ta lidhnin jetën me njëri- tjetrin", kanë pohuar fqinjët e tyre për policinë. Sipas tyre, familja e vajzës njihej si një nga më të mirat në fshat dhe brenda pak kohësh njerëzit e djalit do të kërkonin dorën e saj.

Njohja

anit Gjosi dhe Nazife Buci ishin njohur që të vegjël bashkë. Ata kishin shkuar në të njëjtën shkollë, ishin rritur në të njëjtin fshat dhe gjithmonë rrinin bashkë. Kjo ka nisur që kur ata ishin në shkollën tetëvjeçare në fshatin Lurë të Dibrës

Dashuria

Me kalimin e viteve dy fëmijët u rritën dhe ata filluan të mendonin seriozisht për njëri- tjetrin. Mes tyre lindi një histori dashurie, e cila u mbajt e fshehtë ndaj të tjerëve. Kur në fshat dolën fjalët vajza e mohoi ndërsa djali u përgatit për fejesë

Sherri

Tre vëllezërit e vajzës, Selman, Urim dhe Ylli Buci, nuk e kanë besuar atë kur i ka thënë se nuk kishte asnjë lidhje dashurie me 18- vjeçarin Granit Gjosi. Ata kanë nisur ta ngacmojnë dhe disa herë kanë arritur deri sa janë zënë për këtë çështje

Vrasja

Tre vëllezërit kishin kohë që po ruanin motrën e tyre dhe dje ata kanë parë Granit Gjosin që të hyjë në shtëpinë e tyre. Disa minuta më pas ata kanë shkuar në shtëpi të armatosur dhe i kanë gjetur të dy në shtrat duke i qëlluar pa paralajmërim

"E dinim për lidhjen dhe po mendonim që të dërgonim njerëz tek familja Buci. Ajo vajzë na pëlqente shumë"

Me vjen keq per dy viktimat. Nuk e ka fajin Kanuni i Leke Dukagjinit, e ka fajin Injoranca Totale dhe mungesa e tolerances, sidomos mungesa respektit per jeten e tjetrit.