NGA TRADITA JONË

MOTRAT MUSTAFA
– KËNGËTARE ME TRADITË DHE KULTURË
UNIVERSALE KOMBËTARE

Dasmat dhe ahengjet popullore sot


Sezoni
i pushimeve verore në periudhën prej datës 15 Korrik deri më
datën 15 Gusht, ka shumë vite që është shndërruar
në sezon të dasmave, fejesave, martesave, konagjeçeve , synetive
dhe ahengjeve tjera familjare .

Këtë
sezon e ka imponuar realiteti kohor mbi trojet shqiptare, nga se të
pakta janë ato familje të cilat nuk i ka prekur virusi i
kurbetit, apo mërgimit. Por, edhe ato pak familje të cilat nuk i ka
prekur ky virus, nuk kanë shpëtuar pa u prekur në rrethin e gjerë
familjarë, në rrethin miqësor dhe në rrethin e ngushtë shoqëror
.

Andaj,
në kushtet dhe rrethanat e krijuara nga virusi i kurbetit, në
ditët e sotme është e pa mundur që ndonjë familje ta organizojë
ndonjë aheng familjarë, dasmë, fejesë , apo ndonjë ceremoni tjetër
tradicionale familjare dhe të mund t’i tubojë të gjithë rrethin
familjarë, rrethin miqësor, apo rrethin shoqëror, nga se shumica
e njerëzve tanë janë tretur anë e kënd rruzullit tokësor, duke
bredhur rrugëve të kurbetit të zi, duke kërkuar punë dhe kushte
më të mira për të mbijetuar, duke u ndarë nga familja, vendlindja,
atdheu, dasmat, vdekjet dhe nga gjithë bota e të gjallëve me të
cilët kanë lindur, janë rritur dhe e kanë ndarë së bashku të
ëmblën dhe të hidhurën !

Në
anën tjetër, nga rrethanat e rënda ekonomike dhe papunësia e madhe
që mbretëron në Kosovë, por edhe në mbarë
trojet tjera etnike shqiptare, edhe ato familje që kanë ngelur të
vetmuara pa një pjesë më vitale të pjesëtarëve të tyre, përkundër
dëshirës së madhe të tyre që të bëjnë ndonjë dasmë martese,
fejese, apo ndonjë aheng tjetër familjarë , kushtet e rënda ekonomike
dhe varfëria e skajshme nuk ua mundëson që të organizojnë këso
dasmash e ahengjesh, nga se kostoja e një dasme, apo ahengu familjarë,
sot ka një çmim shumë të lartë .

Duke
u nisur nga këto rrethana të krijuara nga koha më e re,
sot familjet shqiptare janë të shtrënguara që dasmat
e martesave, fejesave dhe gazmendet tjera familjare, t’i organizojnë
ekskluzivisht në sezonin e pushimeve verore, gjatë gjysmës së dytë
të muajit Korrik dhe gjysmës së parë të muajit Gusht, me shpresë
se sado pak do të krijohen kushtet më të volitshme për t’ u bashkuar
së paku një herë në vit, me më të dashurit dhe më të afërmit
e tyre, nga se dasmat , as gazmendet tjera familjare nuk do të kishin
kuptim, as gëzim pa praninë e të gjithë njerëzve më të afërm
të familjes.

Për
ta arritur sado pak këtë qëllim, familjet shqiptare janë
të shtrënguara që terminet e dasmave të tyre , t’ i caktojnë
së paku 6 muaj më përpara, apo ndoshta edhe një vit më përpara
dasmës ! Këto termine caktohen kaq herët me të vetmin qëllim: që
të kenë kohë të mjaftueshme kurbetçinjtë për t’u përgatitur
materialisht dhe me dokumentacione të nevojshme për udhëtime në
vendlindjet, familjet dhe atdheun e tyre.

Nga
këto shkaqe, janë krijuar krejtësisht rrethana të reja
në dasmat tona dhe më nuk respektohet tradita e vjetër,
kur dasmat dhe ahengjet tjera familjare bëheshin ekskluzivisht ditëve
të Enjte, apo të Dielave. Edhe kohëzgjatja e dasmave tona , më nuk
është sikur dikur , që një dasmë zgjaste hiq më pak se tri ditë
e tri netë , bile në raste të jashtëzakonshme , ndonjë dasmë zgjaste
edhe me javë !

Tani
më nuk shikohet se në cilën ditë të javës do të organizohen
ceremonitë e dasmave dhe ahengjeve të ndryshme familjare, madje ato
organizohen edhe në termine të para-ditës, por edhe në kohët e
mbrëmjes , ku kohëzgjatja e ceremonive dhe ahengut zgjatë maksimalisht
deri në 6 orë .

Ngarkesat
kaq të mëdha dhe të dendura të gazmendeve të ndryshme familjare,
kanë bërë që në këtë sezon veror, të shtohet konkurrenca e sigurimeve
të lokaleve hoteliere dhe konkurrenca e sigurimeve të këngëtarëve
dhe grupeve të ndryshme muzikore për argëtimin dhe disponimin e mysafirëve
dasmorë .

Mu
nga këto rrethana, u janë krijuar kushte ideale hotelierëve
dhe grupeve artistike , që t’ i vjelin mirë organizatorët
e dasmave dhe ahengjeve të ndryshme familjare, duke akorduar çmime
astronomike si për shërbime hoteliere, ashtu edhe për shërbime muzikore
dhe argëtim të dasmorëve . Kështu që , duke e respektuar sezonin
veror që në fakt , kalon shumë shpejtë , organizatorëve të dasmave
dhe ahengjeve tjera familjare, shpeshherë nuk u mbetet hapësirë për
të manipuluar me përcaktimin e çmimeve, por për të tillët më
e rëndësishmja mbetet sigurimi i lokaleve hoteliere dhe sigurimi i
këngëtarëve dhe grupeve artistike, pa i pyetur fare për çmimin?!

Nëse
bëjmë një analizë të thukët dhe një
matematikë të thjeshtë rreth shpenzimeve globale të një
dasme sot, na del se për to shpenzohen aq shumë para, sa mund të
ndërtohet komplet një shtëpi mesatare moderne dhe e mobiluar për
banim të një familjeje.

Merrni me mend
kur një dasmë ka të ftuar 300- 500 mysafirë
dasmorë dhe ata gjatë tërë natës hanë e pinë në hotel, apo restorant,
çka të duan dhe për secilin person duhet paguar minimum nga 12 Euro,
ku do të na del llogaria përfundimtare?!

Për
disponimin dhe argëtimin e atyre dasmorëve, do të paguhen këngëtarë
dhe orkestra me çmime prej 2500 Euro deri në 3500 Euro ! Ku janë
shpenzimet tjera familjare rreth përgatitjes së dasmës në shtëpi,
rrobat e nusërisë, mobilet e dhomës dhe kur të llogariten të gjitha
këto të dhëna, atëherë do ta kuptojmë se çfarë shpenzimesh bëhen
sot për finalizimin e një dasme familjare?!

Por,
të gjitha këto shpenzime, mundime dhe përpjekje bëhen me të
vetmen arsye dhe qëllim:- Që së pakut një herë
në vit , të bashkohen familjet, miqtë dhe shokët
për t’u parë në mes veti, për t’u çmallë, për t’u argëtua
së bashku, për të këndua e vallëzua së bashku, e pastaj sërish
do të vazhdojë ndarja, malli , lotët, dhembja dhe etja për t’
u parë me njëri – tjetrin plot 11 muaj deri në verën tjetër ,
kur nuk do të dihet se kush do të lindë, kush do të martohet, as
kush do të largohet nga kjo botë ?!

Një
dasmë që do të mbahet mend për të
mirë dhe të mbarë

Të
Mërkurën mbrëma, më datën 29 Korrik të vitit 2009, miku
im, poeti popullor dhe adhuruesi i flakët i këngës dhe folklorit
tradicional popullor, zotëriu Vahid Nasufi nga Kërçova , mërgimtarë
në Zvicër , kishte organizuar dasmën e martesës së djalit
të tij të hasretit – Arlindit me Dëshirën nga Kërçova .

Për
këtë dasmë të madhe familjare , Vahidi që herët
kishte rezervuar Restorantin ekskluziv “Dardania” në Kërçovë
dhe krahas tij, kishte rezervuar qysh herët yjet e Estradës kosovare
– Motrat Mustafa me orkestrinën e tyre , që do të kujdeseshin për
ahengun , argëtimin dhe disponimin sa më të mirë të mysafirëve
të tij dasmorë .

Pronari
i kësaj dasme, z. Vahid Nasufi , i kishte ftuar mysafirët e tij, plot
6 muaj përpara ditës së caktuar për këtë dasmë . Kishte ftuar
shumë familjarë, miq, shokë, dashamirë , jo vetëm nga Kërçova
, por gjithandej trojeve dhe krahinave shqiptare, po edhe shumë miq
e dashamirë nga diaspora . Numri i mysafirëve pjesëmarrës të kësaj
dasme ishte vështirë të përcaktohej edhe pse salla e restorantit
ishte mjaftë e madhe , dukej se po gumëzhinin mysafirët mu sikur
bletët në hojet e koshiqeve të tyre .

Zoti
i dasmës , bashkë me familjarët e tij, i mirëprisnin mysafirët
dasmorë të rreshtuar para hyrjes së restorantit, mu ashtu si që
është mikpritja tradicionale shqiptare dhe për secilin mysafir angazhoheshin
që t’ i vendosin nëpër ulëset dhe tavolinat meritore.

Ajo
që na ra në sy që në hyrje të restorantit
e që dallonte nga shabllonet e traditave të vjetra , ishte fakti se
në këtë dasmë askush nga mysafirët dasmor nuk ishte i ngarkuar
me dhurata të shtrenjta e pompoze, sikur që shihej dikur në dasmat
tjera , por të gjithë i kishin duart e lira dhe të zbrazura ?!


Stop dhuratave ,
“urimeve dhe përshëndetjeve” dasmore !


Ajo
që na befasoi për të mirë dhe të mbarë
në këtë dasmë, ishte thyerja e një shablloni të
vjetër tradicional, nga ana e Zotit të dasmës – Vahid Nasufi ,
i cili për herë të parë në historinë e dasmave tona popullore
, në ftesat e dërguara për pjesëmarrje të mysafirëve në dasmën
e martesës së djalit të tij, pos fjalëve më të përzgjedhura që
i kishte shprehur në ato ftesa, kishte bërë edhe një befasi të
këndshme dhe të pa parë deri më sot , ku në një shtojcë speciale
të shkruar me ngjyrë të kuqe, kishte shkruar kështu:

“Ju
lutemi, që të mos na sillni dhurata dhe të
mos dërgoni “urime e përshëndetje” përmes ansamblit muzikor
gjatë dasmës “!

Kjo
“vërejtje” nga ana e Zotit të dasmës, sikur ua lehtësoi frymëmarrjen
dhe pjesëmarrjen të gjithë atyre dasmorëve dhe dashamirëve të
cilët kishin marrë rrugë për në dasmën e tij në Kërçovë .
Por, njëkohësisht kjo “vërejtje” u mirëprit nga të gjithë
dasmorët , nga se blerja e dhuratave të shtrenjta për t’i dërguar
nëpër dasma dhe porosia e këngëve në formë të “urimeve dhe
përshëndetjeve” përmes mikrofonit dhe këngëtarëve të dasmës,
shumë kënd e vë para aktit të kryer , nga se shumica prej tyre nuk
posedojnë kushte të mira materiale për të blerë dhurata luksoze
dhe për të porositur nga disa herë këngë në formë të “urimeve
dhe përshëndetjeve të veçanta”, andaj edhe bien në pozita të
pa lakmueshme para dasmorëve të tjerë , nga të cilët me siguri
se do të ndaheshin të turpëruar dhe kokulur !

Lidhur
me eliminimin e këtyre dy dukurive të praktikuara kohë
të gjatë nëpër dasmat dhe ahengjet tona popullore , Zoti
i dasmës Vahid Nasufi, para dasmorëve të vet e tha publikisht:

“Unë,
ju kam ftuar në dasmën e martesës së djalit tim – Arlindit, për
ta ndarë së bashku gëzimin tim jetësor familjar! Nuk ju kam ftuar
për të iu gjobitur me të holla e dhurata të ndryshme
, nga se gjatë tërë jetës sime kam punua për t’ ia siguruar jetën,
kushtet dhe ekzistencën djalit tim. Kam punuar për t’ ia siguruar
dasmën, shpenzimet e ahengut dhe të gjitha gjërat e nevojshme, pa
e ngushtuar askënd tjetër!

Kam
punua për t’ ia siguruar edhe grupin e këngëtarëve dhe orkestrinën
për argëtimin sa më të mirë të mysafirëve tonë dasmorë, andaj
nuk e shoh të arsyeshme që ta bllokojmë muzikën me të ashtuquajturat
“urime e përshëndetje të dasmorëve tanë”, nga se jemi të vetëdijshëm
se secili prej jush , jeni nisur nga shtëpitë e juaja, me dëshirat
dhe urimet më të përzemërta për të na e uruar dasmën dhe martesën
e djalit tonë! Prandaj, nuk ka nevojë që përmes mikrofonave të
bëhen “urime”, duke shpenzuar para më kot dhe duke i vu në pozita
të pa lakmueshme dasmorët të cilët nuk e kanë xhepin aq të rëndë,
sa të shpenzojnë edhe për këso lloj urimesh”!

Zoti
i dasmës, Vahid Nasufi , kësaj radhe i theu edhe dy shabllone tjera
të praktikuara në traditat e dasmave tona popullore . Ai , nuk i lejoi
mysafirët dasmorë që t’ i dhurojnë para nuses gjatë ceremonisë
së vallëzimit për krah bashkëshortit të saj ! Po ashtu gjatë
ahengut të kësaj dasme , nuk u lejua absolutisht as përdorimi dhe
konsumimi i pijeve alkoolike !

Këto
dy “ndalesa” konsiderojmë se janë shumë të mirëseardhura dhe
shumë të dobishme për të gjithë dasmorët dhe organizatorët e
dasmave dhe ahengjeve të ndryshme popullore .

Ndalesa
e parë, që kishte të bëjë me mosdhënien e dhuratave me para, nuses
gjatë vallëzimit të saj, ndikon shumë pozitivisht ndaj të gjithë
mysafirëve të pranishëm dasmorë, nga se në aktet e kësaj ceremonie
, shumë shpesh ka ndodhur që dikush nga dasmorët e pranishëm, të
prirë nga mendja e madhe, ua kanë dhuruar nuseve nga një shumë të
madhe parash, të cilat ia varnin nëpër duar e shami, për t’u reklamuar
para dasmorëve tjerë, se gjoja, ata janë njerëz shumë të pasur
dhe shumë të dashur të familjes së dasmorit ! Në rastet e këtilla,
dhurata në para, të cilat ia dhuronin nuseve njerëzit me xhep më
të hollë, ngeleshin nën hijen e atyre “më të pasurve”! Në
anën tjetër, njerëzit e shtresave të varfra , dilnin nga sallat
e dasmave, të skuqur, të turpëruar dhe kokulur para të gjithë të
tjerëve !

Ndalesa
e dytë , që kishte të bënte me mos-shërbimin dhe
mos-konsumimin e pijeve alkoolike, gjithashtu është shumë
e mirëseardhur dhe shumë e dobishme , nga se në një
ambient të tillë ahengu familjarë, në mesin e të
cilit gjenden vajza, gra, nuse, plaka, pleq, fëmijë, burra, beqarë...të
lloj-lloj mentaliteti, shpesh herë mund të ndodhë që dikush prej
tyre ta humb kontrollin e mirësjelljes dhe të bëjë ndonjë sjellje,
apo ekses të pahijshëm , nga i cili do të ketë pasoja të pa parashikueshme
dhe mund të vije deri tek prishja e dasmës !

Nga
konsumimi i pa kontrolluar i pijeve alkoolike nëpër dasmat dhe ahengjet
e ndryshme popullore, jo rrallë herë, ka ndodhur që të
vijnë deri tek rrahjet, kacafytjet dhe përleshjet ndër më
të ndryshme në mes të dasmorëve prezent . Po ashtu, nga përdorimi
i tepruar i pijeve alkoolike nëpër dasmat e ndryshme popullore, në
disa raste ka ardhur edhe deri tek sulmet e ndryshme në zemër të
ndonjë dasmori, i cili nuk ka ditur të ndalet duke vallëzuar gjatë
tërë natës, madje nën vapa të mëdha vere, derisa të tillët kanë
përfunduar jetën tragjikisht nga sulmet në zemër, me ç’ rast
edhe ua kanë prishur dasmat organizatorëve të tyre !

Stop
muzikës dhe këndimit “Tallava” !
Stop “urimeve dhe përshëndetjeve” në
dasmat dhe ahengjet familjare !

Zoti
i dasmës, Vahid Nasufi, krahas angazhimeve dhe shpenzimeve tjera rreth
përgatitjes dhe organizimit sa më të mirë të
dasmës së tij, rëndësi të posaçme i kishte kushtuar
sigurimit dhe angazhimit me kohë të këngëtarëve dhe grupit
muzikor , të cilët do të përkujdeseshin për argëtimin dhe disponimin
sa më të mirë të mysafirëve të tij dasmorë !

Për
këtë qëllim, ai kishte angazhuar yjet e dëshmuara të
këngës tradicionale popullore shqiptare, motrat: Sahide , Safete dhe
Luljeta Mustafa, këngëtare këto që janë të njohura në mbarë
nën-qiellin shqiptar me posedim të një tradite dhe kulture
universale të artit të mirëfilltë tradicional shqiptar .

Këto
motra artiste të mirënjohura për kultivimin besnik dhe ruajtjen
e vlerave të këngës popullore shqiptare , në koordinim
me anëtarët e orkestrinës së tyre, me pëlqimin dhe përkrahjen
e pa rezervë të bashkëshortëve të tyre , kishin marrë një vendim
të formës së prerë: që njëherë e përgjithmonë t’iu thonë
“STOP” fenomenit të ashtuquajtur “Urimet dhe përshëndetjet
e dasmorëve tanë”, si dhe njëherë e përgjithmonë t’i
thonë “STOP” stilit të muzikës dhe këndimit me prejardhje rome,
të quajtur “TALLAVA”, stil ky, që viteve të fundit i ka ngulfatur
këngët dhe vlerat e mirëfillta të traditës muzikore shqiptare!

Motrat
MUSTAFA dhe anëtarët e grupit të tyre muzikor, që me kohë
e kishin bërë traditë, që gjatë negociatave me ofertuesit
e tyre lidhur me marrëveshjen për muzikim në dasmat dhe ahengjet
e ndryshme popullore, kushti i parë i tyre ishte që dasmorët
të mos iu kërkojnë këngë dhe muzikë të stilit “TALLAVA” dhe
që dasmorët të mos i bezdisin ato me kërkesa të “urimeve dhe
përshëndetjeve”!

Këto
kushte dhe kërkesa të motrave MUSTAFA, me kënaqësinë
më të madhe i kishte mirëpritur dhe përqafuar edhe Zoti
i dasmës, Vahid Nasufi nga Kërçova .

Që
në hapje të programit muzikor të dasmës, motrat Mustafa
, po sa ia uruan përzemërsisht dasmën Zotit të shtëpisë
dhe iu uruan mirëseardhje të gjithë mysafirëve dasmorë,
menjëherë iu drejtuan mysafirëve publikisht se ato në asnjë
mënyrë nuk do të pranojnë kërkesa për këngët “Tallava” e
as “urime e përshëndetje të dasmorëve tanë”!

Dasmorët
e pranishëm pak si me habi, i mirëpritën këto kërkesa të
këtyre këngëtareve të spikatura, duke shprehur në veti
habinë se gjoja , këto MOTRA, nuk po i duakanë paratë dhe “bakshishet”?!

Motrat
MUSTAFA, ia morën këngës duke shkëlqyer si yje të vërteta
në skenë, para dasmorëve. Ato gjatë tërë mbrëmjes
sa zgjati ahengu i kësaj dasme, asnjëherë nuk dolën nga binaret
e këngës dhe muzikës së mirëfilltë tradicionale shqiptare .

Bukurinë
dhe shijen e vërtetë të këngës, edhe më tepër
ia shtonin qëndrimet e tyre modeste, buzëqeshjet dhe disponimi kulmor
para dasmorëve të pranishëm, të cilët çdo këngë
të tyre e mirëpriste me duartrokitje frenetike dhe me shoqërim
vallëzues .

Këndimit
të mrekullueshëm origjinal dhe artistik të Motrave MUSTAFA,
iu jepte ngjyrë, shije dhe ëmbëlsirë orkestrina e mrekullueshme
profesionale në përbërje të këtyre instrumentistëve:
Enver Ibrahimi- klaviatura sintetike , Sefë Kryeziu – saksofonist
dhe surlë , Sadat Elashani – kitarist dhe tonist dhe Fadil Stublla
– bateri .

Të
mrekullueshëm ishin edhe z. Fadil Mareci – bashkëshorti i Sahides
dhe Bujar Hoti – bashkëshorti i Safetes, të cilët përkujdeseshin
në vazhdimësi për teknikën e zërimit dhe atmosferën sa më të
mirë të ahengut në favor të disponimit të dasmorëve dhe familjarëve
të dasmorit .

Vlen
për t’u theksuar se Motrat MUSTAFA, vijnë prej një çerdheje të
bilbilave të këngës shqiptare dhe djepi i trimave legjendar shqiptar,
pra nga Mushtishti legjendar . Ato vijnë nga një familje përparimtare,
arsimdashëse, artdashëse dhe atdhetare, të cilën e përbëjnë 8
motra dhe 2 vëllezër . Pra, gjithsejtë janë 10 fëmijë të një
babe dhe të një nëne.

Bashkëshorti
i Sahides, zotëriu Fadil Mareci , i cili ka diplomuar kriminalistikën,
lidhur me eliminimin e “Urimeve dhe përshëndetjeve” në dasmat
dhe ahengjet familjare, ai thotë:

“Urimet
dhe përshëndetjet e dasmorëve”, nuk e rrisin ahengun dhe nuk e
shtojnë atmosferën dasmore! Përkundrazi, ato e prishin atmosferën,
krijojnë nervozë në mesin e shumë dasmorëve dhe mund të sjellin
edhe konflikte të ndryshme në mes të dasmorëve, apo edhe në raportet
dasmorë- këngëtarë! “Urimet dhe përshëndetjet e dasmorëve”
i obligojnë këngëtarët që të shmangen nga këngët e mirëfillta
tradicionale dhe t’ i fusin në përdorim këngët me vlera të dyshimta,
madje edhe aso të stilit “Tallava”!

Unë,
mendoj se aplikimi i formës së “Urimeve dhe përshëndetjeve”
në dasmat dhe ahengjet popullore, nuk i kontribuon askujt, e aq më
tepër dasmorëve, apo pronarëve të dasmave, nga se forma e “urimeve”
të tilla i takon një shtrese të primitivizmit dhe të stilit të
kafeneve klasike ! Unë, apeloj tek të gjithë shqiptarët kudo që
jetojnë dhe organizojnë dasma e ahengje të ndryshme familjare, që
njëherë e përgjithmonë t’ i flakin nga përdorimi “urimet dhe
përshëndetjet e dasmorëve” dhe përdorimin e këngëve të stilit
“Tallava”, nga se ato nuk i përkasin kulturës dhe traditës muzikore
shqiptare !”

Në
fund të kësaj dasme, të gjithë mysafirët e pranishëm
dhe familjarët e kësaj dasme të madhe, u ndanë me përqafime të
ngrohta vëllazërore, duke bërë fotografi e xhirime të ndryshme
me këngëtaret dhe anëtarët e këtij grupi të mrekullueshëm muzikor,
në mënyrë që t’ i ruajnë në gji me xhelozi, kujtimet dhe përjetimet
më të mira dhe të paharrueshme nga kjo mbrëmje plot këngë, vallëzim,
aheng e gëzim!

Le
të shpresojmë se shembulli i dasmorit Vahid Nasufi nga Kërçova
dhe shembulli i Grupit muzikor të Motrave MUSTAFA, do të
iu shërbejë edhe shumë e shumë dasmave e ahengjeve tjera
familjare në mbarë trojet etnike shqiptare !


Kërçovë
– Gjilan, më 29 Korrik 2009. Demir KRASNIQI