Kumtesë

Dr.sc.FAIK SHKODRA: Libër mbi vlerat e lirikës familjare që ruajnë vazhdimësinë e krijimeve popullore të traditës



Kumtesë me rastin e promovimit të librit “ Doket e lindjes, dasmës dhe të vdekjes në Hogosht” të Musa Ahmetaj, më 18.06.2010.



Vepra “ Doket e lindjes, dasmës dhe të vdekjes në Hogosht” të autorit Musa Ahmetaj, ka vlera të konsiderueshme në fushën e folkloristikës shqiptare, për faktin se hedh dritë mbi këngët, ritet dhe doket që lidhen me lindjen, dasmën dhe vdekjen, mbi ritet dhe zakonet që janë të njohura nga lashtësia deri në ditët e sotme. Në këtë vepër janë përfshirë vetëm këngët e lindjes, të dasmës dhe të vajtimit të fshatit Hogosht, ndaj të cilit autori ushqen dashuri dhe ka respekt të veçantë sepse është vendlindja e tij. Sipas trajtimeve që u bën krijime popullore te shprehura përmes këngëve , riteve , zakoneve ,ngjarjeve jetësore familjare brenda te cilave mishërohen ritualet e pasura pagane , të cilat studiuesi nuk do të mund ti kuptojë poqëse nuk i vëzhgon ne thellësi e gjerësi fjalët dhe veprimet magjike, qe sipas pikëpamjeve te njerëzve te kohërave të lashta kishin fuqinë e mbrojtjës së njeriut dhe sidomos femijës nga të ligat e te këqijat e ndryshme të shkaktuara nga natyra apo veprimet destruktive te disa njerëzve.

Ne vepër janë përfshirë nje numër i konsiderueshëm i këngëve, formulave pagane dhe rite te lirikës familjare, rite e ceremoni që sipas përmbajtjes, frymës dhe elementeve do ti quanim zhanre letrare zakonore dhe të gjitha këto këngë shprehin një botë të pasur sa individuale aq edhe kolektive, gjithënji të përshkruara me një lirizëm të hollë e me ndjenja të fuqishme nga pikëpamja poetike, figuracioni stilistik, metrika dhe forca komunikuese e tyre.

Përmbajtja e e veprës dhe lënda e mbarështruar është inetresante dhe pikërisht mesazhet e plota shprehin një komunikim të dendur rreth aktit të lindjes, rreth ceremonies dhe fazave të organizizmzit të dasmës dhe të vdekjes, na vënë në dijeni se në subjektin e këryre krijimeve të lirikës, krijuesi i këtyre vlerave sikur ka arritur ta projektojë një pjesë të jetës dhe veprimtarinë e përgjithshme të njerëzve të këtij fshati. Aspektet e shumëllojshme motivore të këngëve dhe riteve karakterizohen me vlera ideotematike, funskionale dhe ndërtekstore. Dhe, siç ka thënënë Albert Doja e Koza Vasili “ Struktura e hapur poetike e ninullës ofron mundësi që dëshirat, synimet dhe shqetëssimet e ndryshme të zubjektit krijues shfaqen thuajse kudo dhe kurdoherë në mënyrë të pakufizuar”

Kur kihen parasysh këto aspekte që mbron vepra e Musa Ahmetajt, atëherë është kënaqësi të flasësh dhe të marrësh pjesë në prezantimin e një libri të ri, libër që tek lexuesit do të sjellë kënaqësi, pikërisht për tematikën joshëse, për problematikën e rëndësishme që trajton. Libri, siç mund të shihet kapë gjërat interesante dhe me materialet e prezantuara bëhet i dobishëm, i nevojshëm dhe i vlefshëm edhe për familjet edhe për individët e fshatit Hogosht e më gjerë.

Themi kështu ngase nga trajtimet dhe vëzhgimet që autori u bën këngëve të lirikës së këtij fshati me rrezatim të veçantë në fushën e lindjes, të dasmës dhe të vdekjes do të arrijë kulturën kombëtare me njohuri të reja mbi këto krijime të lirikës familjare.

Libri ka një tërësi që përfshihet në 134 faqe dhe i pajisur me aparaturë të nevojshme shkencore dhe ne një parathënje të ngjeshur nga recensenti Dr. Adem Zejnullahu. Për ta bërë librin më të afërt dhe më të kapshëm për lexuesin autori e mbarështron lëndën në tre kapituj: Lindja, martesa dhe vdekja, dhe mbrenda këtyre pjesëve sjell tituj e nëntituj të nevojshëm-gjithënjë në varësi nga përmabjtja e tematikave të caktuara.

Në vepër është shfrytëzuar një literature e pasur që për object trajtimi ka pasur vlerat e përgjithshme dhe të veçanta të këngëve të lindjes, të dasmës dhe të vdekjes. Përpjekja e autorit për ta dhënë një studim me të dhëna konkrete e të mbështetura në teknikat shkencore dhe hulumtuese duhet përshëndetur dhe dduhet vlerësuar si punë të rëndësishme në formacionin e letërsisë sonë artistike popullore.

Kujtojmë se është për t u përshëndetur puna dhe realizimi i projektit që ka bërë Musa Ahmetaj në hartimin e kësaj vepre për një pjesë të lirikës popullore të njerëzve të Hogoshtit. Gjithmonë kam qenë qenë i mendimit se botimi i një libri përbënë një ngjarje kulturore kudo dhe kurdo që të ndodhë. Folklori është vlerë e madhe, njohja e të cilit bëhet edhe përmes librave që për temë qendore kanë specifikat dhe vlerat njohëse, edukataive dhe arsimore të tij. Libri bëhet edhe më i kërkuar nga lexuesit edhe për arsye se është ndërtuar mbi arkitekturën e nevojshme shkencore.

Këngët e lindjes, ritet që e përcjllin të voglin, ndjenjat e zjarrta të prindërve dhe familjarëve, këngët e martesës dhe zakonet që e përcjellin aktin e martesës prej fejesës deri në përfundimin e dasmës dhe këngët e vajtimit si pjesë e ritit dhe si formë e të hsprehurit ë dhimbjes dhe pikëllimit ndaj personit të vdekur-të gjitha këto janë pare dhe janë përudhë me dije e culture të duhur. Të gjitha këto, pra, dëshmojnë në mënyren e vet se kemi të bëjmë me një fshat të komunës së Dardanës që me shekuj e ka ruajtur, kultivuar dhe zhvilluar kulturën e vet të lashtë. Kemi të bëjmë me njerëzit e një fshati që kanë dëshmuar aftësi dhe vullnet të mire për ta ruajtur atë pjesë të krijimtarisë shpirtërore me të cilën bëhet pasqyrimi i botës së pasur emocionale, mendore dhe imagjinative.

Le të jetë ky libër që do ta frymëzojë autorin , që edhe në të ardhmen të shkruajë vepra të tjera, që do ta pasurojnë fondin e bibliotekave tona dhe do ta nderojnë autorin për punën e bërë.

une nuke km lexuar librin por kumtesa e z.FAIK sHKODRA siguron se kemi te bejme me nje liber te mire,pergezime z.Musa